I ftohti dhe sëmundjet kronike
I ftohti dhe temperaturat e ulta, mund të shkaktojnë probleme shëndetësore. Përveç rritjes sëgjendjeve gripale,temperaturat e ulëta mund të shkaktojnë, në të vërtetë, një riakutizim dhe rëndim të sëmundjeve kronike, sidomos të rugëve tëfrymëmarrjes, të sëmundjeve kardiovaskulare , të kockave. Në kushte ekstreme të tëftohtit, gjithashtu mund të ndodhë hipotermi dhe ngrirja.
I ftohti i madh, që ndodh në peridhën e dimrit sidomos nëdisa zona të vendit, përbën një kërcënim për shëndetin, sidomos të moshuarit, fëmijët dhe njerëzit me disa sëmundje kronike, të cilët janë më të prekshëm dhe më në rrezik të marrjes së infeksioneve. Por edhe më të rinjtë, të shëndetshëm mund të vuajnë pasoja shëndetësore, ndonjëherë të rënda kur ekspozohen ndaj temperaturave shumë të ulëta
Temperaturat dhe efekti:
21°C eshte temperatura minimale e rekomanduar gjatë ditës për në shtëpi
18°C eshte temperatura minimale e rekomanduar për natën në dhomën e gjumit. Nuk paraqet rreziqe për shëndetin, edhe pse personat që banojnë në to mund të ndjejnë ftohtë.
Nën 16°C, mund të kemi ulje të rezistencës ndaj sëmundjeve të frymëmarrjes
9-12°C, mund të rrisë presionin e gjakut dhe rrezikun e sëmundjeve
kardiovaskulare
5-8°C, është pragu i temperaturës jashtë, në të cilën vërehet rrritje e rrezikut të vdekjes në nivelin e popullsisë
5°C, përbën një rrezik të lartë të hipotermisë
Kush jane te rrezikuar?
Personat qe vuajne nga sëmundjet kardiovaskulare, si sëmundjet e koronareve, infarktet e miokardit, goditje në tru etj jane nje kategorite me te rrezikuara. Kur temperatura në ambientin e shtëpisë është 12°C ose më pak mund të
shkaktojë një ngushtim në enët e gjakut dheduke shkaktuar një rritje të presionit të gjakut. Trashja e gjakut më tej shton rrezikun e mpiksjes së tij dhe nëse këto mpiksje gjaku formohen në enët e gjakut të zemrës dhe trurit, mund të çojnë në goditje në zemër dhe tru.
Ulja e temperaturës në hapësirën e banimit të një personi të moshuar me 1°C lidhet me një rritje prej 1.3 mmHg në presionin e tyre sistolik të gjakut, për shkak të gjymtyrëve të ftohta dhe një temperature të trupit më të ulët.
Personat qe vuajne nga sëmundjet e frymëmarrjes,si asthma bronkiale, sëmundja pulmonare obstruktive kronike Kur moti është i ftohtë, njerëzit kanë tendencë për të ndenjur më shumë kohë në shtëpi, ku ata janë më në afërsi me njëri-
tjetrin dhe kjo mund të ndihmojë përhapjen e infeksionit.
Ekspozimi në temperatura të ftohta shtëpie ose në natyrë ndikon mbi
sistemin imunitar; zvogëlon kapacitetin e mushkërive për të luftuar infeksionin dhe rrit shtrëngimin e rrugëve të frymëmarrjes. I ftohti shkakton një rritje të sekrecioneve mukoze dhe lirimin e një substance të cilat mund të çojnë në gulçime (marrje fryme me zor) dhe keqësimin apo rëndimin e tyre. Personat qe vuajne nga sëmundjet e kockave, si arthropati reumatike dhe arthropati degjenerative kronike.
Nëse presioni barometrik bie, kjo mund të shkaktojë kyçe të irrituara dhe bëhen gjithnjë e më të ngrirë dhe të dhimbshëm. Kur është shumë ftohtë ulet pragu i dhimbjes dhe shtohen dhimbjet në sistemin nervor, muskujt dhe tendinet në këta pacientë. Ndaj është e këshillueshme për të qëndruar në ambiente të ngrohta, duke shmangur ndryshimet e papritura të temperaturës, kur kalohet nga një mjedis në tjetrin. Evitoni daljet në ambientet jashtë, ose ndryshe, vishuni mire.
Sëmundjet kardiovaskulare vrasësi numër 1 i shqiptarëve
Sëmundjet kardiovaskulare (SKV) shkaktojnë 17.3 milionë vdekje në vit, ndërsa në Shqipëri janë shkaktari kryesor i humbjes së jetës. Është një mit se këto sëmundje prekin më shumë burrat apo të moshuarit, pasi SKV mund të prekin të gjitha moshat dhe të gjitha grupet e popullsisë, përfshirë gratë dhe fëmijët. Risku i vdekjeve nga sëmundjet kardiovaskulare rritet me rritjen e moshës, dhe arrin kulmin rreth moshës 65 vjeç.
Shumë sëmundje kardiovaskulare mund të parandalohen duke bërë zgjedhje të shëndetshme: ushqyerje të shëndetshme, të qëndruarit aktiv dhe mospirje të duhanit.
Aktiviteti fizik nuk është vetëm ushtrime, stërvitje, por përfshin edhe:
• Lojërat me fëmijët
• Përdorimin e shkallëve
• Bërjen e punëve të përditshme
• Ecjen në këmbë
• Ecjen me bicikletë
USHQEHUNI NË MËNYRË TË SHËNDETSHME PËR ZEMRËN:
Dietat me yndyrna shtazore, sheqeri dhe kripa rrisin rrezikun për sëmundje në zemër dhe tru. Një dietë e ekuilibruar e pasur me fruta dhe perime ndihmon në parandalim e sëmundjeve kardiovaskulare. Përdorni fruta në vend të çokollatës Duhanpirja shkakton 10% skv, ndaj lini ose reduktoni duhanin. 15 vjet pas ndalimit të duhanpirjes rreziku i krizave të zemrës ulet si tek ata që nuk kanë pirë ndonjëherë.
MBANI NË SHTËPI USHQIME TË SHËNDETSHME
• Kufizoni ushqimet e paketuara me përmbajtje të lartë në sheqer, yndyrë e kripë
• Përdorni fruta e perime të freskëta
• Përgatitni në shtëpi ushqimin për në shkollë ose në punë
• Ndaloni pirjen e duhanit në shtëpi
• Ndalimi i duhanpirjes në shtëpi do të përmirësojë jo vetëm shëndetin tuaj, por edhe shëndetin e fëmijëve tuaj
• Ndalimi i pirjes së duhanit është gjithashtu një mënyrë e mirë për të qenë një model pozitiv për fëmijët tuaj
• Bëhuni aktiv
• Kufizoni shikimin e televizorit në shtëpi
• Organizoni aktivitete në natyrë si ecje me biçikletë, ecje në këmbë ose thjesht lojëra në kopësht apo jashtë shtëpisë.
• Njihni rrezikun tuaj për SKV
• Konsultohuni me mjekun tuaj të familjes apo një profesionist shëndetësor, i cili do t’u masë presionin e gjakut, nivelin e kolesterolit dhe të sheqerit në gjak, peshën
dhe indeksin e trupit tuaj, si dhe t’u informojë për rrezikun e SKV
• Pasi të njihni rrezikun për SKV, ju mund të bëni një plan të veçantë për të
përmirësuar shëndetin tuaj të zemrës, dhe mjeku juaj ose profesionisti shëndetësor
mund t’u këshillojë mbi mundësitë e përshtatshme të trajtimit kur është e
nevojshme.
